Nafarroako erregeak V: García Sanchez I

GARCÍA SANCHEZ I

(925 – 970)

García Sanchez I

   García Sanchez I.a 919. urtean jaio zen eta sei urte zituela bere aitaren oinordekotza pisutsua jaso zuen, bere amaren (Toda erregina haundia) babesa eta aholkuak jaso zituela. Gainera, bere osaba Ximeno Garces tutoretzat zuen, errege izateko beharrezkoa zen guztia berarengatik ikasiz. Ez dago esan beharrik bere ama Toda eta bere aita Sancho pertsonai famatuak eta errespetatuak zirela, eta hau García Sanchez I.aren jarreran ere nabaritzen zen: 939. urtean Simancas-go bataila ospetsuan parte hartu zuen modu aktibo eta ausartan; urte batzuk beranduago (20 urteko printze gaztea zela) ihesean zeuden Abd al-Rahman III.aren gizonen atzetik joan zen Medinaceliraino; Cirueñan Gaztelako kondea Fernán González gatibu hartu zuen. Argi dago Toda eta Sanchoren odolak bere indar guztia mantentzen zuela.

         

  Lehenengoz Andregoto Galindezekin ezkondu zen, Aragoiko Galindo Aznarez II.aren alaba eta konterriaren oinordekoa zena. 943. urte inguruan Garciak bere emaztea arbuiatu zuen; Andregota Aibargo lurretara erretiratu zelarik 971. urtean hil zen arte. Ezkontza honen ondorioz gertatuko da urte batzuk beranduago Nafarroa eta Aragoi arteko batzea. Hiru seme-alaba izan zituzten: Sancho Garcés II “Abarka” (Nafarroako erregea eta Aragoiko kondea), Toda Garcés eta Urraca Garcés. Bigarrengoz ezkonduko da Teresa Ramírezekin, Leongo Ramiro II.a erregearen alabarekin hain zuzen. Bi seme izan zituen Teresarekin: Viguerako Ramiro Garcés eta Jimeno Garcés.

 Lehen aipatu ditudan ekintza militarretaz gain, garrantzitsuagoa iruditzen zait erreinuaren biziraupena bermatzeko Garcíak jokatu zuen papera. Izan ere, balentrien eta konkisten garaia atzean utzi eta garai berri bat aurkezten zitzaion erreinuari: monarkiaren ezarpen eta sendotzearen garaia. García Sanchezek helburu hauek lortzearen alde borrokatu zuen eta historiagile batzuk ez daude oker “sistemaren antolatzaile haundia” bezala izendatzen dutenean. Berari esker, monarkia gazteak oinarri sendoak ezarri zituen hain nahasia zen X. mende horretan.

Abd al-Rahman III.a

  Alde batetik Kordoba zegoen, Abd al-Rahman III.aren agindupean. Kalifa haundiak ez zuen uste (bere armadaren botereagatik) Nafarroak, politikoki edo militarki arazorik sor ziezaionik. García segituan konturatu zen honetaz eta bere burua jarrera defentsiboan jokatzea kondenatua ikusi zuen. Musulmandarren botere haundiaren aurrean egin zezakeen hoberena ez al zen? Beste alde batetik Leongo eta Gaztelako erreinu kristauak zeuden. Leongo erresuma beharrezkoa aliatua zen, baina iluna aldi berean. Gertueneko alboan gaztelar independentziaren lehenengo adierazpenak ematen hasi ziren, Fernán González zaldunaren eskutik (etorkizunean arazo dramatikoak sortuko dira lurralde hauetan...). Ekialdean, berriz, aragoitarrak kokatzen ziren, oraingoz arazorik sortzen ez zutenak.

Iberiar penintsula X. mendean

  García Sanchezen erregealdiak, beraz, erreinua egonkortzeko eta antolatzeko balio izan zuen, erresumaren mugen inguruan zeuden beste herriekin erlazioak bere horretan mantenduz eta borroka armatu garrantzitsu eta erabakiorrak ekidinez. 970. urteko otsailak 22an hil zen eta Monjardín-eko gazteluan ehortzia izan zen, bere aitaren ondoan.