Nafarroako erregeak III: Fortún Garcés

FORTUN GARCES

(830 - 926)

 

  Fortun Garces, El Tuerto (Al ankar) edo El Monje bezala ezagutua, Iruñeako edo Nafarroako erresumako hirugarren erregea izan zen, bere historia aurrekoena baino motxagoa eta zoritxarrekoa izan arren.

  830. urtean jaio zen eta bere aita García Iñiguezen lehenengo semea izango da. Aurea-rekin ezkondu zen, Musa Ibn Musaren biloba zena eta bost seme-alaba izan zituen berarekin: Iñigo Fortunez, Aznar Fortunez, Velasco Fortunez, Lope Fortunez eta Onneca Fortunez. Gaixorik zegoela hilko zen Leireko monastegian 96 urte zituela, 926. Urtean.

          

  Gogoratu behar dugu, bere aitaren erregealdian, Kordobako Emirra (Muhammed) eta erreinu kristauak etsaiak zirela. Egoera honetan, Al-Kastileko (Milagro) gudu batean musulmandarrek preso hartu zuten Fortun Garces printzea, bere alaba Onnecarekin batera Kordobako espetxeetara eraman zituztelarik.

Al Kastil

  Kordoban preso zeudela, Onnecaren edertasunak (Kordobako gortean Durr edo La Perla ezizena jarri zioten) Abd-Allah printze musulmanaren arreta erakarri zuen, eta bere emaztetzat hartu zuen. Seme bat ere izan zuten elkarrekin, Muhammad izenekoa. Guretzat oraingoz ezezagunak diren arrazoiengatik, Abd-Allahak bere semea hiltzeko agindua eman zuen. Baina erahila izan baino lehenago, esklabu bezela zuen emakume nafar batekin (Muzna) seme bat izan zuen, handik urte batzuetara Abd Al-Rahman III.a Kalifa ospetsua bilakatuko dena.

  882. urte aldera askatu zituzten Fortun eta Onneca (bere senarrak arbuiatuta) eta Iruñearako bideari ekin zioten. Onneca errsumako hiriburura 35 urterekin iritsko da, eta emakume gaztea izanik bigarrenez ezkonduko da Larraungo Aznar Sanchezekin. Eskontza honen fruitu, Toda erregina haundia jaioko da.

  Jarraitu aurretik kontuan hartu behar dugu Nafarroako erreinuan bizi den egoera: Tuterako Banu Qasi familiarekin zituzten erlazioak ez ziren Iñigo Aristaren garaiakoak bezain onak; Kordobatik behin eta berriz espedizioak egiten ziren erreinu kristauen aurka; iparraldean Frantziarrak beti bezain handizaleak; eta Asturiago Alfontso III.arekin aliantza arriskutsu batek gauza onak eta gauza txarrak ekartzen zizkion erreinuari.

  Egoera honetan iritsi zen Fortun Iruñara, eta gutxi balitz, espetxeko egonaldi luzetik nekatuta eta bokazio militarrik gabe iritsi zen. Badakigu Alfontso III.arekin zuen aliantza mantendu zuela, aliantza boteretsua baina aldi berean arriskutsua: 883. Urtean Al-Mundif printzipeak Leongo bidean Deyoko zonaldea (Ega haranean, Lizarratik gertu) erasotu zuen. Bitartean, Banu Qasiak berean jarraitzen zuten, Tutila, Saraqusta eta Al-Burjetik gertu zeuden herriak eta lurraldeak bereganatuz Muhammad Ibn Lupp-en eskutik.

Leireko monastegia

  901. urtean, Fortun Garces, nekatuta eta itxaropena galduta, Leireko San Salvador monastegira joango da; lehenengo bertako kongregazioan onartua izateko eta ondoren bertara (monastegira) erretiratzeko. Baina urte bat para arte ez da emango errege aldaketa eta horrekin batera dinastía aldaketa. Beraz, Arista dinastiaren hirugarren eta azken erregea Leiren hilko da 96 urterekin, gaixotasun baten ondorioz.